TFTP (Trivial File Transfer Protocol) เป็นโปรโตคอลการถ่ายโอนไฟล์ที่เรียบง่ายและมีประสิทธิภาพ ซึ่งช่วยให้การส่งไฟล์ระหว่างอุปกรณ์เครือข่ายเป็นเรื่องง่าย อาจไม่เป็นที่รู้จักกันแพร่หลายเท่ากับ HTTP หรือ FTP แต่ในโลกของเครือข่ายภายในบ้าน TFTP นั้นมีบทบาทสำคัญที่ค่อนข้างถูกมองข้ามไป
TFTP คืออะไร?
TFTP ถูกพัฒนาขึ้นในช่วงทศวรรษ 1970 เพื่อใช้กับคอมพิวเตอร์ที่มีหน่วยความจำและพื้นที่ดิสก์จำกัด ซึ่งไม่สามารถรองรับ FTP ที่มีความซับซ้อนมากกว่าได้ TFTP เป็นโปรโตคอลที่ใช้ User Datagram Protocol (UDP)ซึ่งเน้นความเรียบง่ายและความเร็วในการถ่ายโอนไฟล์
โดยไม่ต้องใช้การยืนยันหรือระบบรักษาความปลอดภัยที่ซับซ้อน นี่เป็นเหตุผลที่ TFTP เหมาะสำหรับการใช้งานในระบบเครือข่ายภายในที่มีความปลอดภัย เช่น เครือข่ายภายในบ้านหรือออฟฟิศเล็ก ๆ
การใช้งาน TFTP ในเครือข่ายภายในบ้าน
ในระบบเครือข่ายภายในบ้าน TFTP มักถูกใช้ในการอัปเกรดเฟิร์มแวร์ของเราเตอร์หรืออุปกรณ์เครือข่ายอื่น ๆ ผู้ดูแลระบบสามารถใช้ TFTP เพื่อส่งไฟล์เฟิร์มแวร์หรือการกำหนดค่าไปยังอุปกรณ์เหล่านี้ได้อย่างง่ายดาย โดยไม่ต้องมีการตั้งค่าที่ซับซ้อน ซึ่งทำให้การใช้งานและการจัดการเครือข่ายภายในบ้านเป็นไปได้โดยสะดวกและรวดเร็ว
การทำงานของ TFTP
การทำงานของ TFTP นั้นคล้ายกับ FTP ในแง่ของการใช้ไคลเอนต์และเซิร์ฟเวอร์ TFTP ทำหน้าที่สร้างการเชื่อมต่อระหว่างอุปกรณ์สองเครื่อง โดยเซิร์ฟเวอร์จะเป็นที่เก็บไฟล์และไคลเอนต์จะร้องขอหรือส่งไฟล์ อย่างไรก็ตาม TFTP ไม่มีระบบล็อกอินหรือการตรวจสอบสิทธิ์ ทำให้การใช้งานง่ายขึ้น แต่ก็ต้องแลกมาด้วยความเสี่ยงด้านความปลอดภัย
TFTP ใช้พอร์ต UDP 69 เพื่อสร้างการเชื่อมต่อและส่งข้อมูล ซึ่งต่างจาก FTP ที่ใช้พอร์ต TCP 20 และ 21 เนื่องจากการใช้ UDP ทำให้ TFTP เหมาะสำหรับการถ่ายโอนไฟล์ที่ไม่ต้องการการยืนยันการส่งข้อมูลที่สมบูรณ์ เช่น การอัปเดตเฟิร์มแวร์หรือตั้งค่าระบบ
วิธีการใช้ไคลเอนต์ TFTP ใน Windows
ไคลเอนต์ TFTP มีอยู่ใน Windows, Linux และ macOS แต่ใน Windows ไคลเอนต์ TFTP จะไม่เปิดใช้งานโดยค่าเริ่มต้น คุณสามารถเปิดใช้งานไคลเอนต์นี้ผ่านการตั้งค่าของ Windows ได้ตามขั้นตอนดังนี้:
- เปิดแผงควบคุม (Control Panel) โดยพิมพ์ในช่องค้นหาของ Windows
เลือก “Programs” - คลิก “Turn Windows features on or off”
- ทำเครื่องหมายที่ “TFTP Client” และคลิก “OK”
- เมื่อเปิดใช้งานแล้ว คุณสามารถใช้ไคลเอนต์ TFTP ผ่าน Command Prompt ด้วยคำสั่ง tftp เช่น tftp -i <เซิร์ฟเวอร์> GET <ไฟล์>
ข้อดีและข้อจำกัดของ TFTP
TFTP มีข้อดีที่โดดเด่นในด้านความเรียบง่ายและความเร็ว เนื่องจากใช้ UDP ในการส่งข้อมูล ทำให้สามารถทำงานได้รวดเร็วและไม่ใช้ทรัพยากรระบบมากนัก อย่างไรก็ตาม ข้อจำกัดของ TFTP ได้แก่:
- ไม่มีการตรวจสอบสิทธิ์ — ไม่มีระบบล็อกอินหรือการเข้ารหัสข้อมูล ทำให้เหมาะสำหรับการใช้งานภายในเครือข่ายที่ปลอดภัยเท่านั้น
- ฟีเจอร์จำกัด — ไม่สามารถลบหรือเปลี่ยนชื่อไฟล์ได้ และไม่มีการยืนยันการถ่ายโอนข้อมูล
- ข้อจำกัดขนาดไฟล์ — เวอร์ชันดั้งเดิมรองรับไฟล์ขนาดสูงสุด 32 MB แม้ว่าเซิร์ฟเวอร์ TFTP รุ่นใหม่จะเพิ่มขีดจำกัดนี้ไปถึง 4 GB แต่ก็ยังไม่เหมาะสำหรับการส่งไฟล์ขนาดใหญ่
การใช้งาน TFTP ในบริบทอื่น ๆ
นอกจากเครือข่ายภายในบ้านแล้ว TFTP ยังมีการใช้งานที่หลากหลาย เช่น การสำรองไฟล์การกำหนดค่าของอุปกรณ์เครือข่ายในองค์กรหรือการใช้บูตจากระยะไกล (PXE Boot) สำหรับคอมพิวเตอร์ที่ไม่มีดิสก์ โดยใช้ TFTP ในการส่งไฟล์ระบบปฏิบัติการไปยังอุปกรณ์ปลายทาง
ข้อควรระวังในการใช้ TFTP
แม้ว่า TFTP จะเป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์ แต่ผู้ดูแลระบบควรใช้ความระมัดระวังในการตั้งค่าเซิร์ฟเวอร์ TFTP โดยเฉพาะหากใช้ในเครือข่ายที่เชื่อมต่อกับอินเทอร์เน็ต เพื่อป้องกันการเข้าถึงไฟล์โดยไม่ได้รับอนุญาต ควรใช้ระบบรักษาความปลอดภัยเพิ่มเติมหรือจำกัดการเข้าถึงตามความจำเป็น
TFTP อาจเป็นฮีโร่ที่ไม่มีใครรู้จักในการจัดการเครือข่ายเล็ก ๆ หรือภายในบ้าน ด้วยความสามารถในการถ่ายโอนไฟล์ที่รวดเร็วและเรียบง่าย มันช่วยให้การจัดการและอัปเดตอุปกรณ์เป็นไปได้อย่างสะดวกและมีประสิทธิภาพ
สรุป
แม้ว่า TFTP จะไม่ปลอดภัยหรือทันสมัยเท่ากับโปรโตคอลที่มีการเข้ารหัสและการตรวจสอบสิทธิ์ เช่น SFTP หรือ HTTPS แต่สำหรับเครือข่ายภายในบ้านที่มีการควบคุมการเข้าถึงที่ดี TFTP ยังคงเป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์และง่ายต่อการใช้งาน
ที่มา : https://www.lifewire.com
